Powstańcy Wielkopolscy z Mosiny i okolic
.jpg)
Tekst publikacji (plik PDF- rozmiar: 44,4 MB)
Dziesięć lat temu zaczęliśmy! Grono mosińskich historyków i regionalistów przystąpiło do pracy nad pierwszą publikacją z cyklu „Biblioteka Ziemi Mosińskiej” – „Powstańcy Wielkopolscy z Mosiny i okolic”. Wówczas okazją była 90. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Na przestrzeni lat powstało 7 publikacji (tytuły na okładce). Dziś prezentujemy kolejną, już ósmą publikację – w jubileusz 100-lecia wybuchu Powstania Wielkopolskiego, która w istocie stanowi bogate rozszerzenie pierwszej pod tym samym tytułem.
Pierwotnie, przed 10 laty, założono temat: „Okres Powstania Wielkopolskiego na terenie ziemi mosińskiej i w okolicy”. Musiał on jednak ulec modyfikacji. W trakcie badań okazało się bowiem, że nie zachowały się dokumenty, czy świadectwa z czasów przejmowania Mosiny z rąk niemieckich. Można domniemywać, że odbyło się to bezkrwawo. Co więcej, zasadniczo brak również dokumentów i nie utrwaliły się także w pamięci zbiorowej wydarzenia związane z Powstaniem Wielkopolskim w Mosinie, za wyjątkiem postaci Piotra Mocka, co znalazło wyraz w jego biogramie. Okres Powstania Wielkopolskiego na terenie Ziemi Mosińskiej i w okolicy, można opisać w sposób pośredni - udziałem powstańców Ziemi Mosińskiej na niemal każdym odcinku frontu powstańczo-niemieckiego. Stąd taki właśnie tytuł publikacji.
Składa się ona z dwóch części. W pierwszej, przedstawiony został zarys historii zaboru pruskiego ze szczególnym uwzględnieniem działań germanizacyjnych, przygotowania do powstania, jego przebieg oraz proces włączania Wielkopolski do Polski. W drugiej, przedstawione zostały biogramy osób związanych z powstaniem, z terenu Mosiny i okolic. Mosina nie wystawiła, jak np. Kórnik, zwartego oddziału wojskowego, którego działania powstańcze można w usystematyzowany sposób opisać. Powstańcy byli rozproszeni w różnych jednostkach, dlatego każda z postaci została charakteryzowana osobno. Co więcej, przyjmując taką koncepcję pracy, włączono do listy biogramów również tych, którzy brali udział w powstaniu i dopiero później sprowadzili się na Ziemię Mosińską.
Pierwsza część publikacji - ogólna, ułatwia lokalizację działań każdego z powstańców, w kontekście całego powstania. Stanowi swego rodzaju wprowadzenie do biogramów, czyli części drugiej.
Przedstawione dziś biogramy stanowią prawie zamkniętą listę blisko 300 powstańców. Jest ich ponad dwa razy więcej niż w publikacji sprzed 10 lat. Wielka w tym zasługa Włodzimierza Gabrielskiego, który dołączył do naszego grona. Wydaje się, że wraz z upływem czasu, jeżeli nie zostaną ujawnione nowe źródła archiwalne, maleją szanse na odkrycie nowych powstańców.
Wówczas, przed 10-ciu laty, współpracował z nami nieżyjący już Zygmunt Pohl. Ogromną pracę włożyła kierownik Izby Muzealnej w Mosinie Józefa Roszak-Rosić, która udzieliła nam nieocenionej, merytorycznej pomocy. Z wielką życzliwością spotykaliśmy się również ze strony pracowników Urzędu Stanu Cywilnego i Referatu Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Mosinie. Z zaangażowaniem udostępniali nam informacje źródłowe.
Dziś, w gronie czterech autorów, oddajemy w Państwa ręce poszerzone opracowanie poświęcone czasom Powstania Wielkopolskiego z udziałem mieszkańców Ziemi Mosińskiej. Biogramy tu umieszczone z pewnością wzbogacą kolejną edycję „Słownika biograficznego powstańców wielkopolskich”.
Wdzięczni jesteśmy wszystkim, którzy wsparli nas w tym dziele pomocą w poszukiwaniach powstańców, dobrym słowem i zachętą.Niniejsza publikacja to wyraz hołdu, jaki oddajemy tym wszystkich, którzy przed stu laty gotowi byli walczyć o niepodległość, za naszą wolność. To dzieło nas wszystkich.
Przemysław Mieloch
Redaktor naczelny Biblioteki Ziemi Mosińskiej
